قانون حقوق و امتيازات معلولين

جريده رسمي

بسم الله الرحمن الرحيم

قانون حقوق و امتيازات معلولين

فصل اول

احكام عمومي

مبنی

ماده اول:

اين قانون به تأسی از حكم ماده پنجاه و سوم قانون اساسی افغانستان به منظور حمايت اقتصادی، اجتماعی، سياسی، فرهنگی، تعلیمی، تربیتی، تفریحی و ورزشی و بازتوانی معلولین (اعم از زن، مرد و طفل) جهت سهم گيری فعال شان در جامعه و تأمین حقوق و امتیازات آنها، وضع گرديده است.

 اصطلاحات

ماده دوم:

اصطلاحات آتی در اين قانون مفاهيم ذیل را افاده می نمايد:

1 - معلول: شخصی است كه

بنابر ضايعه جسمی، حسی، ذهنی و ‌روانی یا تؤ‌ام، به تشخيص كمیسيون صحی، سلامت و كار آيی خود را طوری از دست بدهد که موجب كاهش توانمندی او در عرصه های اجتماعی و اقتصادی گردد.  

2 - معلول كلی: شخصی است که درجه معلوليت يا كاهش توانمندی وی از طرف كميسيون صحی تثبیت معلولیت، بالاتر از(60) فیصد تثبیت شده باشد.

3 - معلول قسمی دایمی: شخصی است که درجه معلوليت يا كاهش توانمندی

معلوليت يا كاهش توانمندی وی از طرف كميسيون صحی تثبیت معلولیت، حسب احوا ل از(30) الی (60) فیصد تثبیت شده باشد.

حمایت از معلولین

ماده سوم:

وزارت کار و امور اجتماعی، شهدا و معلولین به همکاری ادارات ذیربط، زمینه حمایت اجتماعی و بازتوانی معلولین را جهت سهم گیری فعا ل شان در جامعه مطابق احکام این قانون فراهم می نماید.

فصل دوم

حقوق و امتيازات معلولين

مساعدت مالی

ماده چهارم:

 اشخاصی که مطابق احکام این قانون از طرف کمیسیون صحی تثبیت معلولیت، می گردند، از تاریخ تثبیت معلولیت صرف برای یک مرتبه به ترتیب ذیل مستحق مساعدت مالی شناخته می شوند:

1 - منسوبین نظامی و کارکنان ادارات دولتی، مختلط و خصوصی معادل(10)ماهه معاش (مزد) به اساس آخرین معاش ماهوار با اجزاء وضمایم آن.

 2 - اشخاص بدون رتبه یا درجه و اشخاصی که معاش ثابت نداشته و یا بدون معاش باشند، پنج ماهه معاش (مزد) قدم اول بست هشتم قانون کارکنان خدمات ملکی.

تثبیت معلولیت

ماده پنجم:

(1) معلولیت شخص از طرف کمیسیون صحی تثبیت معلولیت، طبق مقرره مربوط، درفــــورم (م11) ضميمه شماره (۲) این قانون تثبیت می گردد.

(2) شخصی كه در اثر جراحت معلول مي گردد، بعد از تداوی يا سپری نمودن دوره مراقبت و معاينات صحی، جهت تثبیت معلولیت به كميسيون صحی تثبيت معلوليت مندرج اين قانون ‌معرفی می شود.

 کمیسیون صحی تثبیت معلولیت

 ماده ششم:

 (1) کمیسیون صحـی تثبیــت معلولیت، در مرکز متشکل است از:

1 - متخصص طبی وزارت صحت عامه به حیث رئیس.

  2 - متخصص طبی وزارت دفاع ملی به حیث عضو.

 3 - متخصص طبی وزارت امور داخله به حیث عضو.

 4 - متخصص طبی ریاست عمومی امنیت ملی به حیث عضو.

5 - نماینده مسلکی وزارت کارو امور اجتماعی، شهدا و معلولین به حیث عضو.

(2) کمیسیون صحی تثبیت معلولیت در ولایات متشکل از نمایندگان ذیصلاح ادارات مندرج فقره (1) این ماده می باشد.

حقوق و امتیازات

ماده هفتم:

اشخاص ذیل از حقوق و امتیازات این قانون مستفید شده می توانند:

  1ـ شخصی که به خاطر اعلاء کلمة الله و دفاع از استقلال و آزادی کشور در دوران جهاد معلول گردیده باشد.

 2 - شخصی که در جریان جنگ ها و درگیری های مسلحانه سه ده اخیر، معلول شده باشد.

 3 - شخصی که به خاطر دفاع از تمامیت ارضی کشور و حراست از حاکمیت قانون، حین انجام خدمت بالفعل یا به ارتباط وظیفه دولتی، معلول شده باشد.

4 - شخصی که به اثر اعمال تروریستی و ضددولتی از قبیل فیر سلاح های ثقیله و خفیفه، و یا فیر سلاح نیروهای دولتی معلول شده باشند.

معاش معلول

ماده هشتم:

(1) اشخاص مندرج ماده هفتم این قانون که معلول کلی تثبیت گردیده اند، به ترتیب ذیل مستحق معاش شناخته می شوند:

1- منسوبین نظامی و كاركنان ادارات دولتی و مختلط (35) فیصد معاش (مزد) آخرین معاش ماهوار با اجزاء و ضمایم، بدون درنظر داشت مدت خدمت.

2 - اشخاص بدون رتبه یا درجه و اشخاصی که معاش ثابت نداشته و یا بدون معاش باشند، ماهوار مستحق (30) فیصد معاش قدم اول بست هشتم قانون کارکنان خدمات ملکی شناخته می شوند .

(2) اشخاصی كه توسط كميسيون صحی تثبیت معلولیت، معلول قسمی تثبيت گردیده اند، اجزای فقره (1) اين ماده شناخته می شوند.

(3) در صورتی که حقوق تقاعد اشخاص مندرج فقره (2) این ماده بیشتر از نصف معاش مندرج فقره (1) این ماده باشد، می توانند تقاعد خویش را مطالبه نمایند.

وفات معلول

ماده نهم:

(1) هرگاه معلول با سابقه کار رسمی وفات نماید، معاش معلولیت به حیث حقوق تقاعد بدون وضع سهمیه متوفی، برای بازماندگان وی پرداخته می شود.

(2) باز ماندگان معلول متوفی به مفهوم این قانون عبارتند از:

 1- زوج، زوجه، دختر بدون شوهر، پسری که سن هجده سالگی را تکمیل نکرده، معلول یا مصروف تعلیم یا تحصیل و یا انجام خدمت مکلفیت عمومى عسکری باشد.

2 - پدر، مادر، خواهر بدون شوهر، برادری که سن هجده سالگی را تکمیل نکرده، معلول یا مصروف تعلیم یا تحصیل و یا انجام خدمت مکلفیت عمومى عسکری باشد، مشروط بر اینکه معلول قبل از وفات متکفل معیشت آنها بوده باشد.

3 - طفل صُلبی معلول که بعد از فوت وی از زوجه حامله او تولد شود.

(3) تثبیت بازماندگان معلول توسط وثیقه شرعی صورت می گیرد

حقوق و امتیازات معلولین ثبت ناشده

ماده دهم :

آنعده از "مجاهدین" و اشخاصی که از 7 ثور 1357 به بعد معلول و معلولیت آنها از طرف مراجع ذیصلاح وقت تثبیت نگردیده و نظر به شرایط زمان کارت معلولیت برای شان توزیع نشده باشد، از تاریخ انفاذ این قانون مستحق حقوق و امتیازات معلولیت بوده، شرایط تثبیت معلولیت و پرداخت حقوق و امتیازات آنها حسب احـوال طبق طرزالعمل جداگانه که از طرف وزارت مالیه و وزارت کار و امور اجتماعی، شهدا و معلولین ترتیب می شود، تنظیم می گردد.

قطع معاش

ماده یازدهم:

(1) معاش معلول در حالات آتی قطع می گردد:

 1- ترک دائمی کشور.

2 - ترک تابعیت.

3 - محکومیت به ارتكاب جرم خيانت ملی به اساس صدور حکم قطعی محکمه ذیصلاح.

4 - در حالت تحقق حكم مندرج ماده سی و یکم این قانون.

5 - عدم موجوديت بازماندگان، بعد از فوت.

6 - صحت یابی.

7 - سایر حالات مندرج در اسناد تقنینی.(2) در صورت فوت معلول بدون رتبه یا درجه، معاش ماهوار وی قطع و معاشات یکساله او طور یکبارگی به بازماندگانش پرداخته می شود.

قطع حقوق بازماندگان

معلول

ماده دوازدهم:

(1) حقوق بازماندگان معلول متوفی در حالات ذیل قطع می گردد:

 1- وفات.

2 - ترک دایمی کشور.

3 - ترک تابعیت .

4 - محکومیت به ارتکاب جرم خیانت ملی به اساس صدور حکم قطعی محکمه ذیصلاح.

5 - پسر و برادری که سن (18) سالگی را تکمیل یا ازمعلولیت شفا یابد یا تعلیم، حصیل و یا خدمت مکلفیت عمومی عسکری را ختم نموده باشد.

6 - ازدواج زوجه، دختر یا خواهر معلول متوفی.

(2) سهمی که مطابق حکم مندرج فقره (1) این ماده قطع می گردد، به سهم این بازماندگان افزود نمی گردد.

تقسیم حقوق تقاعد بین بازماندگان

ماده سیزدهم:

(1) حقوق تقاعد بدون وضع سهم معلول متوفی بین بازماندگان وی مساویانه تقسیم می گردد.

(2) بازماندگانی که از چند معلول مستحق معاش معلولیت باشند، کلیه حقوق مذکور را اخذ می نمایند.

حقوق تقاعد

ماده چهاردهم:

شخصی كه قدرت کار را کاملاً از دست می دهد، از تاریخ تثبیت معلولیت، مطابق حکم مندرج فقره (1) ماده هشتم این قانون، حقوق معلولیت وی به حیث حقوق تقاعد پرداخته می شود.

عدم تبعیض

ماده پانزدهم:

 معلولین، حق سهم گیری مساوی را در عرصه های اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، فرهنگی، تعلیمی و تربیتی، تفریحی و ورزشی، بدون تبعیض، دارا می باشند.

حقوق طفل معلول

ماده شانزدهم:

(1) اطفال معلول در استفاده از حقوق و آزادی های اساسی مانند سایر اطفال، دارای حقوق وی می باشد.

(2) وزارت ها و ادارات دولتی ذیربط، به منظور دسترسی اطفال معلول، به تفريح و ورزش، مكان ها و محلات اختصاصی و قابل دسترس را ايجاد و با وسايل لازمه آنها را تجهيز می نمایند.

 

 

معلول طبیعی یا مادرزاد

ماده هفدهم:

معلول طبیعی یا مادرزاد به استثنای مواد چهارم و هشتم این قانون از سایرحقوق و امتیازات آن مستفید می شوند.

 اطلاع ولادت طفل معلول

ماده هجدهم:

وزارت صحت عامه و سایر مؤسسات خصوصی عرضه خدمات صحی، ولادت طفل معلول را به وزارت كار و اموراجتماعی، شهدا و معلولين کتباً اطلاع می دهند.

تعلیمات و تحصیلات عالی

ماده نزدهم:

(1) وزارت های معارف و تحصیلات عالی، زمینه تعلیم و تربیه فراگیر و اختصاصی را برای معلولین فراهم می نمایند.

(2) حکومت از مجموع سهمیه بورس های تحصیلی خارجی که مصارف آن بدوش دولت ها و مؤسسات کمک کننده باشد (5٪) آنرا برای معلولین واجد شرایط تخصیص می دهد .

(3) مؤسسات تعلیمی و تحصیلی خصوصی، خدمات مربوط را برای معلولین، (25) فیصد نازلتر نسبت به سایراشخاص عرضه می نمایند.

آموزش فنی و حرفوی

ماده بیستم:

وزارت کار و امور اجتماعی، شهدا و معلولین به همکاری مؤسسات ذيربط زمینه آموزش فنی و حرفوی را برای معلولین با نظر داشت استعداد و توانایی آنها فراهم می نماید.

 

خدمات صحی

ماده بیست و یکم:

(1) وزارت صحت عامه، به منظور دسترسی اشخاص معلول به هرنوع خدمات صحی، تداوی و بازتوانی جسمی، حسی، ذهنی و روانی، تدابير لازم را اتخاذ می نماید.

(2) طبق تاْیید کمیسیون طبی وزارت صحت عامه در صورتی که تداوی معلول در داخل ممکن نباشد، اعزام وی به خارج از کشور جهت تداوی به مصرف دولت.

حق کار

ماده بیست و دوم :

حکومت حداقل سه فیصد سهمیه استخدام معلولین واجد شرایط را در صورت تقاضای خود آنها مطابق احکام قانون، در وزارت ها و ادارات دولتی در نظر می گیرد.

ایجاد مراکز

بازتوانی

ماده بیست و سوم:

(1) وزارت کار و امور اجتماعی، شهدا و معلولین به همکاری وزارت های صحت عامه و انکشاف شهری و شاروالی ها و ریاست کمیته ملی المپیک، مراکز بازتوانی معلولین را در مرکز و ولایات کشور در حدود امکانات مالی تأسیس و تجهیز می نماید.

(2) والیان و سایر ادارات ذیربط، به منظور تحقق هدف مندرج فقره (1) این ماده با مراجع مربوط همکاری می نمایند.

اختصاص نمرات زمین و اپارتمان های رهایشی

ماده بیست و چهارم:

(1) شاروالی ها حین توزیع نمرات زمین در مرکز و ولایات با تخفیف(50٪) در

(2) وزارت انکشاف شهری و سایر ادارات ذیربط، حین توزیع آپارتمان های رهایشی سهمیه جداگانه را با تخفیف (20٪) در قیمت آن، برای معلولین بی سرپناه اختصاص می دهند.

(3) معلولین بی سرپناه که وظیفه رسمی دارند، در صورتي كه در عين شرايط با دیگر کارکنان قرار داشته باشند، حین تعیین سهمیه نـمرات زمین و اپارتمانهای رهایشی برای شان، حق اولویت داده می شود.

طراحی ساختمان ها، ترانسپورت و تکنالوژی

ماده بیست و پنجم:

 وزارت ها، ادارات دولتی و سایر مراجع، حین طراحی ساختمانها، اماکن، تفريحگاه ها، ورزشگاه ها و معابر عمومی، ترانسپورت و تکنالوژی سهولت های لازم را غرض استفاده معلولین فراهم می نمایند.

ثبت معلولیت

ماده بیست وششم:

اداره احصائیه مرکزی، حین سرشماری های عمومی، معلولین را با تفکیک نوع معلولیت آنها ثبت نموده، در مورد به وزارت کار و امور اجتماعی، شهدا و معلولین کتباً اطلاع میدهد.

بازاریابی

ماده بیست و هفتم:

وزارت تجارت و صنایع، جهت بازاريابی اموال تولید شده توسط معلولین، تدابیر لازم اتخاذ می نماید.

معافیت از خدمت مکلفیت عمومی عسکری

ماده بیست و هشتم:

 شخصی که متکفل معلول کلی بوده، از خدمت مکلفیت عمومی عسکری معاف می باشد.

اخذ جواز رانندگی

ماده بیست و نهم:

معلول قسمی با داشتن سند فراغت از کورس راننده گی ترافیک و کسب موفقیت در امتحان راننده گی ترافیک می تواند، طبق اسناد تقنینی مربوط، جواز راننده گی بدست آورد.

کارت معلولیت

ماده سی ام:

 برای معلولین از طرف وزارت کار و امور اجتماعی، شهداء و معلولین، کارت اخذ حقوق معلولیت طبق ضمیمه شماره (1) این قانون اعطا می گردد.

امتناع از اشغال

وظیفه

ماده سی ویکم:

(1) هرگاه معلول قسمی از اشغال وظیفه مناسب بدون عذر مؤجه امتناع ورزد، از حقوق و امتیازات مندرج این قانون محروم می گردد.

(2) هرگاه معلول قسمی دوباره شامل وظیفه رسمی گردد، از حقوق مندرج ماده هشتم این قانون، مستفید شده نمی تواند.

ترانسپورت

ماده سی و دوم:

 وزارت ترانسپورت و هوانوردی در تفاهم با کمپنی های ترانسپورتی دولتی و خصوصی تدابیر لازم را به منظور رعایت تخفیف در قیمت تکت سفر های هوایی و زمینی برای معلولین در نظر می گیرد.

حج و زیارت

ماد ه سی و سوم:

(1) حکومت موظف است از سهميه حجاجیکه رسماً به حیث مهمان با قبول مصارف از طرف کشور ها و مؤسسات اسلامی جهت ادای فریضه حج دعوت می شوند، (5 ٪) آنرا برای معلولین واجد شرایط در نظربگیرد.

 (2) به معلولین که غرض ادای فریضه حج امکانات مالی داشته باشند، حق اولویت داده می شود .

فصل سوم

احکام متفرقه

مراجع تصدیق معلولیت

ماد ه سی و چهارم:

معلولیت اشخاص توسط مراجع ذیصلاح ذیل تصدیق می گردد:

1- معلولیت منسوبین نظامی و کارکنان ادارات دولتی، مختلط و خصوصی در مرکز از طرف کمیسیون های وزارت ها و ادارات مربوط.

2- معلولیت منسوبین نظامی در ولایات از طریق قطعات و جزوتام های مربوط و از کارکنان ادارات دولتی، مختلط و خصوصی از طرف قوماندانان امنیه، مسئولین امنیت ملی و مهر و امضاء مقام ولایات مربوط.

3- معلولیت کارکنان ادارات دولتی، مختلط و خصوصی در ولسوالی ها از طرف قوماندانان امنيه، مسئولین امنیت ملی، تأیید ولسوال مربوط و مهر و امضاء مقام ولایت مربوط.

4- معلولیت اشخاصی که وظیفه رسمی دولتی نداشته باشند از طرف قوماندانان امنیه و مسئولین امنیت ملی محل واقعه و مهر و امضای مقام ولایت مربوط .

مراجع پرداخت مساعدت

ماد ه سی و پنجم:

 مساعدت مالی مندرج ماده چهارم این قانون برای منسوبین نظامی و کارکنان ادارات دولتی، مختلط و خصوصی، از آخرین محل کار و خدمت و برای اشخاص بدون رتبه یا درجه و اشخاصی که معاش ثابت نداشته باشند، توسط کمیسیون يا هيئت مؤظف از طرف رئیس جمهور پرداخته می شود.

مرجع پرداخت حقوق

تقاعد

ماده سی وششم:

حقوق تقاعد و ساير امتيازات برای معلولین در مرکز و ولایات از طرف وزارت کار و امور اجتماعی،شهداء و معلولین پرداخته می شود.

آگاهی از معلولیت

مادهسی و هفتم:

وزارت اطلاعات وفرهنگ و سایر وزارت ها و ادارات دولتی و غیردولتی ذیربط به منظور بلند بردن سطح آگاهی مردم از معلولیت و حقوق معلولین، تدابیر لازم اتخاذ می نمایند.

افزودی معاش

ماد ه سی وهشتم :

معاش معلولين حين افزودی عمومی معاشات متناسباً افزود مي گردد.

وضع طرزالعمل

ماد ه سی و نهم:

وزارت کار و امور اجتماعی، شهداء و معلولین می تواند، به منظور تطبیق بهتر احکام این قانون طرزالعمل های جداگانه وضع نماید.

تاریخ انفاذ

ماده چهلم:

اين قانون از تاريخ توشيح نافذ بوده، در جريده رسمی نشر گردد و با انفاذ آن قانون حقوق و امتیازات مجروحین، معلولین، مفقودین و بازماندگان شهدای انقلاب اسلامی و سایر اتباع امارت اسلامی افغانستان منتشره جريده رسمی شماره (789) سال (1420) هجری قمری و سایر احکام مغایر آن ملغی پنداشته می شود.